LOẠI CHIM YẾN NÀO ĐƯỢC DÙNG ĐỂ LÀM YẾN SÀO

Chim yến có rất nhiều loại, tuy nhiên, duy nhất chỉ có loại Yến hàng (Yến lông xám) là được dùng tổ làm thực phẩm với tên gọi Yến sào, quý, hiếm và rất giàu dược tính và dinh dưỡng, nên còn dùng làm thuốc trị bệnh. Trong Đông y cho rằng Yến sào là loại bình bổ, tác dụng bổ hư rất tốt, bổ âm nhuận phế, bổ khí ích tỳ…, là loại phù hợp để sử dụng cho những người hư hao, gầy còm, ho lâu không có đờm, ho khạc ra máu, nhiều mồ hôi, người bị lao phổi.

Yến hàng có trọng lượng từ 10,5 – 15g. Mỗi tổ thường nặng 5,5g. Là nước dãi dạng keo và các chất như tảo biển… được chim tiết ra tạo thành tổ yến có hình li rượu. Loại tổ to màu trắng được gọi là “Bạch yến” hoặc “Đầu thủy yến”, loại tổ yến làm lần thứ 2 tương đối nhỏ thường có dính một ít lông tơ, màu khá tối gọi là “Mao yến”, tổ yến làm lần thứ 3 thường thấy có vết máu gọi là “Huyết yến”.

Chúng chỉ đậu nơi làm tổ, không đậu chỗ khác hoặc chạy nhảy trên đất. Chim vừa bay vừa bắt mồi là những côn trùng còn sống và không ăn những côn trùng đã chết hoặc bò trên cây, mặt đất. Chim cũng không bao giờ uống nước sông, suối…, mà chỉ uống hơi sương sáng sớm và chiều tối, nên không chịu ảnh hưởng của môi trường ô nhiễm.

Hàng ngày ngay từ khi tờ mờ sáng, chim rời hang bay vào đồng ruộng hay rừng cây để bắt mồi. Chiều tà lại bay về tổ của mình; có hang tuy rất tối, hẹp nhưng chim vẫn tìm đúng tổ, không nhầm lẫn hay tranh giành tổ của nhau. Nơi làm tổ và sinh sống vô cùng sạch sẽ và không bao giờ thải phân lên tổ của mình. Nhờ vậy loài chim này hiếm thấy bị dịch bệnh.

Hàng năm chim yến làm tổ từ tháng 12 đến tháng 6 dương lịch. Cuối tháng 3 đầu tháng 4 đẻ trứng. Trứng ấp từ 24 – 27 ngày thì nở. Chim bố mẹ đều cùng làm tổ, ấp trứng, nuôi con. Sau 42 – 45 ngày con trưởng thành, rời tổ theo bố mẹ kiếm ăn. Đến tuổi, chim con làm tổ đẻ trứng. Khi các con bay đi, chim bố mẹ gia cố lại tổ và đẻ lứa khác. Đặc biệt chim con bay đi, nhưng chúng vẫn bay về làm tổ xung quanh nơi tổ cũ của chim bố mẹ. Nhờ vậy chim Yến hàng bổ sung đàn rất nhanh và có tính quần đàn rất cao.

Ở Đông Nam Á, chim sống ở hải đảo, trong đó có Indonesia, Philippin, Malaysia, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam. Tại nước ta chim yến có ở cù lao Chàm, Hội An (Quảng Nam), Hòn Yến (Khánh Hòa), Bình Định, Côn Đảo…